Giraaviitiin maali?

Giraaviitiin wantoota kan waliitti harkisuudha. Humna harkisaati. Fakkeenyaaf: firiin Burtukaanaa muka irraa akka bu’u kan godhu, miila keenya lafa akka turu kan godhu, pilaaneetota naannoo Aduutti orbiitii jiran kan qabatudha. Jabinni giraaviitii waan lama irratti hundaa’a: ulfaatina wantootaa fi fageenya isaan gidduu jiru. Wanti tokko hamma guddaa taʼetti harkisa isaa cimaa taʼa!

Tiyoorii Harkisaa Isaa’ak Niwutan: Isaa’ak Niwutan, jaarraa 17ffaa keessa, giraaviitiin humna wantoota lama gidduu jiru akka ta’etti ibseera. Innis Seera Harkisaa Addunyaa (Universal Gravitation) jedhamu kan wanti uumama cufa keessa jiru hundi humna ulfaatina isaanii fi fageenya isaan gidduu jiru irratti hundaa’een wanta biroo hunda akka harkisu jedhu baasee. Akka Niwutan jedhutti giraaviitiin humna ijaan hin mul’anne kan hawaa keessa socho’uudha.

Tiyoorii Harkisaa Albart Einstein: Albert Einstein, jalqaba jaarraa 20ffaa keessa yaada adda ta’e qaba ture. Tiyoorii isaa kan Relativity Waliigalaa keessatti, graaviitiin dhuguma humna osoo hin taane bu’aa wantootni gurguddoon bakka fi yeroo (spacetime) akkamitti akka qaxxaamuran ykn dabsan(warping spacetime) akka ta’e yaada dhiheesse. Fakkeenyaaf: Kubbaa ulfaataa tiraampooliinii irratti kaa’uu yaadi — cuuphaa uuma, wantootni xixiqqoonis gara isaatti ni gulufu. Haaluma walfakkaatuun pilaaneetonni fi urjiileen yeroo hawaa qaxxaamuranii wantootni daandii qaxxaamuraa irratti akka socho’an taasisa.

Niwutan: Giraaviitii akka "humna" wantoota gidduutti socho'utti ibseera. Einstein: ammoo giraaviitii "warping of spacetime" kan ulfaatina irraan kan ka'e ta'uu ibseera.